PHP kısaltmasıyla bilinen Hypertext Preprocessor betik ve programlama dilleri arasında farklı bir konuma sahip. Web için üretilmiş sunucu taraflı ve genel amaçlı bu dili kullanarak farklı özelliklere sahip dinamik web sayfaları oluşturabilir, veritabanlarınızı yönetebilir, e-posta uygulamalarınızı veya form verilerinizi düzenleyebilirsiniz. Tüm içerik yönetim sistemleriyle ve işletim sistemleriyle uyumlu çalışması PHP kodlama dilini önemli hale getiriyor. Diğer yazılım dillerini daha işlevsel hale getiren PHP kod editörü veritabanlı çalıştığı için diğer diller gibi derlenmeye ihtiyaç duymuyor. Sunucu üzerinde dosya oluşturma, okuma, yazma veya silme gibi işlemleri PHP kod düzenleyici ile kolayca yapmanız mümkün. Yeni başlayanlar için PHP rehberi konulu bu yazımızda hiç bilmeyenler için PHP hakkında temel noktalara kısaca işaret edeceğiz.

İçindekiler

PHP Nedir?

PHP kısaca, 1995 yılında Danimarkalı yazılımcı Rasmus Lerdorf tarafından geliştirilen bir betik ve programlama dilidir. Personal Home Page (Kişisel Ana Sayfa) olarak başlayan PHP’nin esas amacı, kişisel web sitelerine gelen ziyaretçi sayılarını tespit etmekti. Zaman içinde PHP kod yapısı değişti ve farklı işlevler kazandı. Bu gelişmelerin sonucu olarak web dünyasında oldukça geniş bir alana yayıldı. Günümüzde PHP kodlama uygulamaları geniş bir PHP topluluğu tarafından sürdürülmekte. Kullanımı o kadar yaygın ki web dünyasında birçok sitenin alt yazılımında PHP’yi görüyoruz. Web tasarımlarının yanı sıra birçok program ve oyun tasarımında da PHP kod çalıştırma yer almakta.

Yeni başlayanlar için PHP nedir sorusu biraz karışık görünebilir. Nitekim PHP’yi anlamak için hem betik dillerini hem de web site altyapılarını iyi bilmek gerekir. Genel olarak ifade ettiğimizde, web sayfaları statik ve dinamik olmak üzere ikiye ayrılır. Bunlardan statik sayfalar doğrudan HTML yapısını kullanır. Dinamik sayfalar ise genel olarak server (sunucu) adı verilen yazılımlar tarafından yönetilir. Bu sayfalar site yöneticisinin istekleri doğrultusunda HTML kodları üretebilen sayfalardır. Bu bağlamda PHP, dinamik web sayfası oluşturmayı sağlayan ücretsiz bir betik dilidir. Temelinde Perl isimli programlama dili vardır. Dinamik web sayfalarının yanı sıra PHP kod çıktısı başka birçok amaçla da kullanılabilir. PHP’de uzmanlaşmak için HTML, CSS ve JavaScript konusunda da yeterince deneyim sahibi olmak gerekir.

PHP Özellikleri Nelerdir?

• Günümüzün en önemli programlama dillerinden biridir. Dinamik web sayfaları ve uygulamalarda çokça yaygındır.
• Web tabanlı, açık kaynak kodlu ve esnek bir dildir. Kullanımı ve geliştirilmesi basittir.
• Linux tabanlı olsa da sanal sunucu teknolojisi sayesinde farklı işletim sistemlerinde de çalışır. Windows, Unix, Mac OS ve diğer işletim sistemleriyle uyumludur. Ayrıca Apache ve IIS gibi web sunucularıyla da uyumlu çalışır.
• PHP dosyaları .php uzantılıdır. Bu dosyalarda PHP kodlarının yanı sıra HTML, CSS ve JavaScript kodları da vardır. PHP’de ayrıca XHTML ve XML desteği de vardır.
• PHP dosyaları HTML’e gömülebilme özelliğine sahiptir. Sunucu tarafından derlenen kodlar kullanıcıya HTML çıktısı olarak gösterilir. Bu bakımdan yeni başlayanlar için PHP öğrenmeden önce HTML öğrenmek çok faydalıdır.
• HTML çıktıları çok çeşitlidir. Örneğin resim, PDF veya Flash animasyonları şeklinde olabilir.
• Uygulama sırasında PHP motoru tarafından kodlar ayıklanır. Sunucu ayıklanan kodlarla çalışır ve yazılımcının istediği gösterimi sağlar.
• PHP ile kodlanan işlemler tarayıcılar tarafından yorumlanarak çeşitli sonuçlar oluşturur.

PHP Hangi Alanlarda Kullanılır?

Yeni başlayanlar için PHP hakkında merak uyandıran konulardan biri de PHP’nin kullanım alanlarıdır. PHP kodlama uygulamaları daha çok dinamik web siteleri akla getirse de kullanım alanları aslında daha geniştir. Örneğin kısa kod yapısıyla form verilerini toplama PHP’nin farklı bir kullanım şeklidir. Veya MySQL kod örnekleri veritabanı yönetiminde pratik çözümler sağlar. Genel olarak baktığımızda, PHP’yi daha çok şu alanlarda görüyoruz.

  • • Kullanıcı etkileşimli sayfa ve site oluşturma,
  • • İçerik yönetim sistemi kullanımı,
  • • Sunucu üzerinde dosya oluşturma, okuma, yazma veya silme işlemleri,
  • • Her çeşit web tabanlı veritabanı uygulaması,
  • • Veritabanına veri ekleme, silme veya düzenleme,
  • • E-posta uygulamaları,
  • • Form verilerini toplama,
  • • Çerez gönderme veya alma,
  • • E-ticaret sitesi hazırlama.

PHP Nasıl Kurulur?

PHP ile web sayfası oluşturmak ve çalıştırmak için PHP programı, web sunucu sistemi ve MySQL veritabanı gerekir. PHP’yi çalıştırmak için iki temel yöntem vardır. Bunlardan biri PHP ve MySQL desteği olan hosting hizmeti satın almaktır. Bu seçenekte PHP dosyalarınızı iyi bir FTP programı ile size tahsis edilen alana yerleştirmeniz yeterlidir. Diğeri ise bilgisayarınıza PHP ve MySQL desteği olan bir web sunucu kurmaktır. Eğer ikinci yöntemi tercih ederseniz PHP ile örneğin Apache sunucu ve MySQL veritabanını bilgisayarınıza kurmanız gerekmekte.

İkinci yöntem için en pratik çözümlerden biri toplu kurulum programlarından yararlanmaktır. Bu bağlamda WampServer PHP kurulumu için daha pratik bir yöntemdir. Bu programda PHP için gerekli her şey paket halinde yüklüdür. Yeni başlayanlar için PHP kurulumu bağlamında bu işlemin adımları kısaca şu şekildedir.

  1. Adım: https://www.wampserver.com/en/ adresinden bilgisayarınıza WampServer programını indirin. Kurulum dosyasını çalıştırarak kurulumu başlatın.
  2. Adım: Dil seçimi yapıp Tamam butonuna basın. Lisans sözleşmesini onayladıktan sonra İleri butonuna basın.
  3. Adım: Bilgilendirme yazısına göz attıktan sonra İleri butonuna basın.
  4. Adım: Programı kuracağınız dizini seçin. Bu kısımda aslında değişiklik yapmanıza gerek yoktur. Kurulum otomatik olarak C sürücüsündeki wamp64 içinde gerçekleşir.
  5. Adım: WampServer’da varsayılan tarayıcı Internet Explorer’dır. Farklı bir tarayıcı kullanmak isterseniz seçiminizi yapın. Ardından editörünüzü seçin. İyi bir editör programı için Notepad++ programını tercih edebilirsiniz. Nitekim bu programın özelliği, yazdığınız kodları daha kolay görmenizi sağlamasıdır. Programı yüklemek için https://notepad-plus-plus.org/download/ adresini kullanabilirsiniz.
  6. Adım: İşlem onayınızın ardından WampServer kurulumunuz gerçekleşmiş olacaktır. Böylelikle tüm PHP dosyalarınızı çalıştırabilirsiniz.

WampServer Nasıl Kullanılır?

Yukarıda anlattığımız kurulum yöntemi yeni başlayanlar için PHP kurulumunun en pratik çözümüdür. Ancak PHP’yi kullanmanız için WampServer’ın açık olması gerekir. Nitekim C sürücünüzdeki wamp64 klasörünü tıkladığınızda www dosya klasörünü göreceksiniz. Bilgisayarınızdaki localhost ana dizini bu klasörden oluşur. Tarayıcınıza http://localhost yazdığınızda bu klasördeki tüm dosyalara erişirsiniz. Ancak klasördeki dosyaların çalışması için WampServer’ın aktif olması gerekir. Bunu yapmak için Başlat menüsünden Programlar kısmını ve WampServer’ı seçerek çalıştırın. Böylelikle ekranda sağ alt köşede wamp ikonu önce sarı, ardından yeşil yanacaktır. Lambanın yeşil yanması WampServer’ın çalıştığı anlamına gelir.

PHP Kodlama Genel Kuralları Nelerdir?

Yeni başlayanlar için PHP kodlama biraz karışık gibidir. Özellikle betik dillerine pek aşina olmayanlar PHP ile kod yazma konusunda başlangıçta biraz zorluk çekerler. Ancak diğer betik dillerinde olduğu gibi PHP’nin de kendine özgü bir mantığı vardır. Kod örneklerini inceledikçe sıfırdan başlayanlar için PHP öğrenmek daha kolay hale gelir. Kod yazımına başlamadan önce şu genel kuralları bilmelisiniz.

  • • PHP betiği belgenin hangi bölümüne yazılırsa yazılsın ile biter. Bu durum tüm kod örnekleri için geçerlidir.
  • • PHP komutlarının en sonunda ; olmak zorundadır.
  • • Programlama yaparken yorum satırı kullanmak programı anlamayı ve hatırlamayı sağlar. Sunucular bu satırları görmezden gelir.
  • • Tek satırdan oluşan yorum satırları // veya # ile gösterilir.
  • • Birden fazla yorum satırı için /* ile */ kullanılır.
  • • // ile yorumu doğrudan kodun içine gömmek mümkündür.
  • • PHP’de komutlar, sınıflar ve fonksiyonlarda büyük/küçük harf duyarlılığı yoktur. Fakat değişkenler için aynı durum geçerli değildir.
  • • Ekranda çıktı görmek için en yaygın ifade echo ifadesidir. Ayrıca print kelimesi de çıktı almayı sağlar.

Değişken Kuralları Nelerdir?

Yeni başlayanlar için PHP programlama dili kapsamında değişken kuralları da önemli bir konudur. Nitekim PHP’de değişken, başka bir değeri temsil eden değerdir. Bir değişkeni nasıl tanımladıysanız aynı şekilde çağırmanız gerekir. Kod yazarken değişkenlerin birbirleriyle nasıl bir ilişki içinde olduğuna özellikle dikkat etmek gerekir. Değişken kuralları arasında en önemlileri kısaca şu şekildedir.

  • • Değişkenler daima $ (Dolar) işaretiyle başlar. Değişkenin oluşması $ ile değer atamasıyla gerçekleşir.
  • • Değişken isimlerde büyük/küçük harf duyarlılığı vardır. Örneğin $araba ile $ARABA farklı değişkenlerdir.
  • • Değişkenin ismi bir harf ya da alt çizgi ile başlamalıdır. İsimde sayı geçmesi mümkündür. Ancak isim sayıyla başlayamaz.
  • • Değişkenin isminde Türkçe karakterler veya özel semboller olamaz.
  • • Değişkene metin değeri atamak için metni tırnak içinde yazmak gerekir. Metnin yanı sıra tam sayı veya ondalık sayı, dizi, nesne, mantıksal durum veya kaynak da saklayabileceğiniz veri türleridir.
  • • Değişkenin türünü ve değerini görmek için var_dump ( ) fonksiyonu kullanılır.
  • • Diziler farklı pek çok veriyi tek değişken ismiyle saklar.
  • • Nesne türü veriler, değişkenin sakladığı verilerin nasıl işlendiğine dair bilgi içerir.
  • • Bir değişkenin hiçbir şey içermemesi null ile sağlanır. Yani değişken oluşumunda herhangi bir değer atanmamışsa değeri null şeklindedir.
  • • Metnin kaç karakterden oluştuğunu görmek için strlen ( ) fonksiyonu, kaç kelimeden oluştuğunu görmek için ise str_word_count ( ) fonksiyonu kullanılır.
  • • Değişken eğer bir fonksiyon içinde tanımlanmışsa yerel kapsamlıdır. Kullanımı sadece fonksiyonla sınırlıdır.
  • • Küresel değişken bir fonksiyon dışında tanımlanmışsa kullanımı fonksiyon dışında gerçekleşir.
  • • Küresel değişkenler $GLOBALS dizininde saklanır. Fonksiyon içinden bu dizine erişmek mümkündür. Nitekim global kelimesi küresel değişkeni fonksiyon içinde çağırır.
  • • Fonksiyon sonuçlandığında içindeki değişkenlerin hepsi silinir. Eğer yerel değişkenlerden bazıları silinmek istenmiyorsa bunları static kelimesiyle göstermek gerekir.

Örnekler Üzerinden Basit PHP Kodlama

Yazımızın bu kısmında yeni başlayanlar için PHP konusunda 5 tane örnek kod yazımına yer vermek istiyoruz. Nitekim bu örnekler PHP öğrenmeye sıfırdan başlayanlar için oldukça faydalı olacaktır.

  • Örnek 1: Ekranda Merhaba Dünya çıktısı almak için yapmanız gereken PHP kodlama şu şekildedir.
  • Örnek 2: “daha.net: Türkiye’nin lider hosting firması” değişken içeriğini ekranda göstermek için yapacağınız örnek kodlama şu şekildedir.
  • Örnek 3: 7 + 10 = 17 şeklinde iki değişkenli toplama işlemi yapmak için şunları yazmanız gerekir.
  • Örnek 4: 30 ile 20 sayısının ortalamasını almak için şu kodlamayı yapmanız gerekir.
  • Örnek 5: 1’den 5’e kadar sayıları alt alta yazmak için şu kodları kullanmalısınız. ”; } ?>

PHP’de Öntanımlı Değişkenler

PHP’de bazı değişkenler öntanımlı değişkenlerdir. Nitekim bu değişkenlerin temel özelliği, betik boyunca tüm etki alanları için kullanımlarının mümkün olmasıdır. Yani bunlara erişmek için global kelimesinden sonra $ işaretiyle birlikte değişkenin adını yazmak gerekmez. Yeni başlayanlar için PHP kapsamında bunların hepsini öğrenmek biraz zordur. Ancak web sunucu yönetimi konusunda bunlar arasında en önemlilerini bilmenizde yarar var.

‘DOCUMENT_ROOT’: Sunucunun ayar dosyasında tanımlanan kök dizinidir.
‘HTTP_HOST’: İsteğin sunucu başlık bilgisini döndürür.
‘HTTP_REFERER’: Sayfanın URL’sini döndürür.
‘REMOTE_ADDR’: İstemcinin IP adresini döndürür.
‘REMOTE_PORT’: Sunucuyla bağlı IP portunu döndürür.
‘REQUEST_METHOD’: Sayfaya erişim için kullanımı gerçekleşen istek yöntemidir.
‘SCRIPT_FILENAME’: Betiğin bulunduğu yol bilgisini döndürür.
‘SERVER_ADDR’: Sunucunun IP adresini döndürür.
‘SERVER_ADMIN’: Sunucu dosyasındaki admin bilgilerini döndürür.
‘SERVER_NAME’: Sunucu bilgisayarın adını döndürür.
‘SERVER_PORT’: Sunucunun iletişim için kullandığı portu döndürür.
‘SERVER_PROTOCOL’: Sayfa isteğini ifade eden protokolün ismi ve sürümüdür.
‘SERVER_SOFTWARE’: Sunucu yazılımının tanımlama metnini döndürür.

PHP Öğrenim Sürecinde Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

PHP hakkında yukarıda kısaca özetlediklerimiz PHP’nin yalnızca giriş düzeyi için gerekli bilgilerden ibarettir. Aslına bakarsanız, PHP öğrenimi çok uzun bir zaman gerektirir. Ve bu süreçte başarılı olmak için bazı şeylere dikkat etmek gerekir. Yeni başlayanlar için PHP öğrenim sürecini daha etkin hale getirmek için son olarak bu konulara da kısaca işaret edeceğiz.

  • • PHP öğrenim süreci uzun bir çaba gerektirdiği için bu süreçte sabırlı olmalısınız.
  • • Çalışmak istediğiniz konuları netleştirmeli, bu konularda kapsamlı bilgi sahibi olmalısınız.
  • • PHP öğrendikçe daha çok şey yapmak isteyebilirsiniz. Bunun için diğer yazılım dillerini de öğrenmenizde yarar var. İleri derecede PHP bilenler aynı zamanda C ve C++ dillerinde de belli bir uzmanlığa sahiptir. Fakat başlangıçta temel HTML bilgisine sahip olmakta büyük yarar var. Böylelikle PHP’yi çok daha kolay öğrenirsiniz.
  • • PHP derslerine katılıyorsanız takibi kesinlikle aksatmamalısınız. Gözden kaçırdığınız küçük bir detayın PHP kodlarında ciddi hatalara yol açması mümkündür.
  • • Öğrendiğiniz bilgileri kalıcı hale getirmek için bilgisayarınızda bol bol egzersiz yapabilirsiniz.
  • • PHP programlama dersleri içinde konuların zorluk derecesine göre motivasyon bazen düşer. Bu gibi durumlarda hedeflerinizi hatırlamanızda yarar var. İyi bir kodlama becerisi gerçekten de uzun bir emek ister.
  • • PHP öğrenim sürecinizde çevrenizde görüş alışverişi yapabileceğiniz kişilerin olması zorlukları aşmanıza yardımcı olur.
  • • Öğrenim sürecinizde hata yapmaktan korkmamalısınız. Yapacağınız her hatayı yeni bir deneyim olarak görmeli ve tekrarlamamaya çalışmalısınız.
  • • PHP’de yapabileceğiniz işlemlerin sayısı sonsuzdur. Bu yüzden kendinizi hiçbir zaman yeterli görmemelisiniz. Ne kadar çok şey öğrenirseniz kodlama beceriniz o kadar gelişir. Bu da çok daha profesyonel çalışmalara imza atmanızı sağlar.

Türkiye’de hosting artık daha.net! Bu içeriklere ve hizmetlerimize göz atmanızı tavsiye ederiz.

Bu yazıyı yararlı buldunuz mu ? 1