Alan adı kayıt firmaları her gün yüzlerce, hatta binlerce alan adı için kayıt veya yenileme işlemi gerçekleştiriyor. Bazı alan adları süresi içinde yenilenmediği için rehin durumuna düşüyor. Buna rağmen yenilenmeyen alan adları üzerinde domain sahibinin kullanım hakları sona eriyor. Nitekim her alan adının belli bir tescil süresi vardır. Bu süre içinde domain sahipleri tüm haklarını kullanabilirler. Süre bitiminin ardından askı dönemi başlar ve yenileme işlemi gerekir. Süresi içinde gerçekleşmeyen yenileme, domainin rehin kalmasına yol açar. Bu dönemde yenileme ücretinin yanı sıra ceza ücretini de yatırmak gerekir. Bunlar gerçekleşmediğinde tescil sona erer. Böylelikle alan adı yeni bir tescile açık hale gelir. Tüm bu süreçleri ifade eden alan adı yaşam döngüsü web site yönetiminde özel bir farkındalık gerektirir. Alan adı yaşam periyotları terimlerini ve anlamlarını iyi bilirseniz bu süreçlerde mağduriyet yaşamazsınız. 

İçindekiler

Kısaca Alan Adı Yaşam Döngüsü

İnternet üzerinden yayın yapmanın bazı temel kuralları vardır. Web sitesinin internet dünyasındaki adresini ifade eden alan adı kullanımı bunlardan biridir. Sitenizin tasarımı bittikten sonra internet üzerinden yayın yapabilmeniz için dosyalarınızı web sunucuya yüklemeniz gerekir. Satın alacağınız domain name ziyaretçilerin hangi adres üzerinden bu dosyalara erişeceğini gösterir. Günümüzde alan adı satın alma işlemleri web sitelerin faaliyetlerinin doğal bir parçasıdır. Ayrıca domain yatırımcılığı da kârlılığı yüksek yatırım alanlarından biridir. İster kullanmak için olsun, isterseniz yatırım amaçlı domain satın alırken bazı periyotlara dikkat etmelisiniz. Nitekim alan adı yaşam döngüsü olarak ifade ettiğimiz bu periyotlar, aslında satın alma ve kullanım süreçlerinde hak kayıplarını önlemek içindir. Domain hak sahiplerinin bu sürelere dikkat etmemesi ise maalesef hak kayıpları meydana getirir. 

İnternet kullanıcılarının önemli bir bölümü, satın alınan domain üzerindeki hakların sonsuza kadar geçerli olduğunu düşünür. Oysa alan adı tescil işlemleri süresiz işlemler değildir. Tek seferde en az 1 yıllığına tescil ettireceğiniz alan adını en fazla 10 yıllığına tescil ettirebilirsiniz. Domain satın alma işlemi öncesinde kullanıcıların yaptıkları domain sorgulama işlemleri, kullanıma uygun alan adları listelerine ulaşmalarını sağlar. Alan adı eğer müsait (available) durumdaysa satın alma işlemiyle birlikte alan adı yaşam döngüsü başlar. Bu dönem aynı zamanda da alan adının aktif kullanım dönemidir. Tescil süresinin dolmasıyla birlikte alan adı askı dönemi başlar. Yenileme yapılmaması durumunda önce rehin aşaması, ardından silme başlar. Web sitenizin internet üzerinden kesintisiz yayın yapabilmesi için domain tescil ve yenileme süreçlerinizi mutlaka takip etmelisiniz. 

Alan Adı Yaşam Döngüsü Neye Göre Oluşur?

Alan adlarının tescili, kullanımı, yenilenmesi ve diğer konularla ilgili işlemler uluslararası ve ulusal bazı düzenlemelere tabidir. Bu konularda en yetkili üst kurum ICANN’dır. Açılımı Internet Corporation for Assigned Names and Numbers demek olan bu kurum, internet isimlendirme kaynaklarının tahsisini sağlar. Dünyadaki tüm alan adlarının yönetimini gerçekleştirir. ICANN’ın domain tescili ve yönetimine ilişkin belirlediği genel çerçeve, alan adı yaşam döngüsü için temel normları oluşturur. ICANN’ın düzenleyici faaliyetleri sayesinde internette tüm bilgisayarlara atanan tanımlayıcılar benzersiz hale gelir. Ağ içindeki bilgisayarlar birbirleriyle uyumlu şekilde veri alışverişi gerçekleştirir. “Önce gelen alır” ilkesine dayanan bu süreçlerde herhangi bir kayıp yaşamamak için alan adı yaşam döngüsü takibi yapmak gerekir. 

Ulusal mevzuatımızda ise TRABİS .tr uzantılı alan adı yönetiminde yetkili kurumdur. Nitekim 14 Eylül 2022 tarihinde faaliyete başlayan TRABİS, ülkemizde alan adı satışları konusunda yeni bir sayfa açtı. O güne kadar belge ibrazı gerektiren birçok satışı belgesiz gerçekleştirmeye imkan sağladı. Bununla birlikte alan adı yaşam döngüsü konusunda ICANN standartlarını korudu. Alan adı uyuşmazlıkları konusunda çözüm yolları bağlamında ise Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcıları (UÇHS) mekanizmasını devreye soktu. Başta domain tescil olmak üzere birçok konuda domain sahiplerinin haklarını koruma altına aldı. Bu konuda daha geniş bilgileri Belgesiz com.tr Alan Adı Kaydı Mümkün: TRABİS Açıldı! yazımızda bulabilirsiniz. 

Alan Adı Yaşam Döngüsünün Temel Aşamaları Nelerdir? 

ICANN standartlarına göre alan adı yaşam döngüsü 5 temel aşamadan oluşur. Bunlar;

  • Kayıt edilebilirlik dönemi (available period),
  • Kayıt dönemi (registered period), 
  • Askı dönemi (on hold period), 
  • Rehin dönemi (redemption period),
  • Silme dönemi (pending delete period) şeklindedir. 

Genel olarak baktığımızda .com, .net ve .org domain çeşitlerinin yaşam periyotları aynıdır. Fakat diğer domain uzantıları söz konusu olduğunda süreçlerde bazı değişimler meydana gelir. Bununla birlikte, hangi domain için hangi kayıt firmasıyla çalışırsanız çalışın, süreçler hakkındaki bilgilendirmeleri servis sağlayıcınız mutlaka yapacaktır. Bu bilgilere göre süresi içinde gerçekleştireceğiniz işlemler domain kullanımı sırasında mağduriyet yaşamanızı önler. Aksi durumda ise ne yazık ki web operasyonunuz kesintiye uğrar. Unutmayın ki domain üzerindeki kullanım haklarınızı kaybetmeniz ziyaretçilerinizin sitenize erişim imkanını ortadan kaldırır. Bu durumda domaini yeniden almak daha zordur. Yeni bir domain üzerinden hizmet vermek ise ziyaretçi kaybına yol açabilir. 

Yazımızın devamında alan adı yaşam döngüsü bağlamında genel kurallardan bahsederken esasen .com, .net ve .org domain çeşitlerinin yaşam döngüsü aşamaları üzerinde duracağız. 

Kayıt Edilebilirlik Dönemi 

Herhangi bir alan adını tescil ettirebilmeniz için alan adının her şeyden önce kayıt edilmeye müsait olması gerekir. Nitekim alan adı alınmaya uygun ise diğer süreçler işlemeye başlar. Kayıt edilebilirlik dönemi (available periyod) içinde alan adı üzerinde herhangi bir tescil yoktur. Tescilin gerçekleşmesi “önce gelen alır” ilkesi doğrultusunda ön sipariş (backorder) ile başlar. Alan adı satın alma işlemini yapıp domain doğrulaması gerçekleştirdikten sonra alan adınız aktif duruma gelir. Web siteniz için alan adı yaşam döngüsü böylelikle başlamış olur. 

Bu noktada aktif dönemi biraz daha detaylandıralım. Bir alan adının tescili gerçekleştikten sonra kullanım süresi dolana kadar geçen süreçte durumu aktiftir. Bu dönemde alan adının tüm hakları domain sahibine aittir. Bu nedenle başka bir kullanıcı tarafından tescili söz konusu değildir. Alan adınızı eğer 1 yıllığına tescil ettirdiyseniz aktif dönem 1 yıl sonra sona erer. Dilerseniz 10 yıllığına tescil ettirmeniz de mümkündür. Tescil süresinin uzaması fiyat artışını beraberinde getirir. Ancak birim maliyette avantaj sağlar. Tescil süreniz dolmadan önce kayıt firmanız konuya ilişkin hatırlatma yapar. Yenileme işlemi yapmak için kayıt sürenizin dolmasını beklemenize gerek yoktur. Yenileme periyodunu aşmanız durumunda ise ceza bedeli ödemeniz gerekir. 

Kayıt Edilebilirlik Dönemi Özellikleri

  • Alan adı yaşam döngüsünün ilk aşamasıdır. Diğer süreçlerin işleyebilmesi için alan adının kayıt edilebilir olması gerekir. 
  • Bu aşamada alan adı üzerinde herhangi bir tescil yoktur. Bu sayede herhangi bir hak kaybı veya mağduriyet oluşmaz. 
  • Kullanıcının oluşturacağı ön sipariş web sitesinin alan adı yaşam döngüsü için ilk başlangıçtır. 
  • Domain satışı “önce gelen alır” ilkesine göre gerçekleştiği için ilk başvuruyu yapan ilgili domaini satın alma imkanı elde eder. 
  • Olası bir uyuşmazlık durumunda backorder tarihine göre hak sahipliği belirlenir. 
  • Alan adı satın alımı ile başlayan aktif dönem domain tescil süresi doluncaya kadar devam eder. 

Kayıt Dönemi 

Web siteniz için düşündüğünüz domain name eğer tescile uygunsa servis sağlayıcınızın ilgili ekranlarını kullanarak alan adı satın alma işleminizi gerçekleştirebilirsiniz. Kayıt dönemi (registered period) boyunca alan adınız aktif durumda kalmayı sürdürür. Sitenizin dosyalarını sunucuya yükledikten sonra ziyaretçileriniz alan adınızı kullanarak sitenize erişim sağlar. Arama motorları da yine sitenize indeksledikleri sayfalar üzerinden ziyaretçi akışı sağlar. Kayıt dönemi içinde dilerseniz alan adı transferi yapmanız da mümkündür. Şu şartla ki, alan adı alımınızın üzerinden 60 gün geçmesi gerekir. Ayrıca aktif dönemin bitmesine 20 günden uzun bir sürenin kalmış olması gerekir. Bu zaman dilimi içinde alan adınızı dilediğiniz servis sağlayıcıya taşıyabilirsiniz. Kayıt döneminin sonunda ise askı dönemi başlar. 

Kayıt Dönemi Özellikleri 

  • Web sitesi için domain alımı internet operasyonunun başlaması için doğal bir zorunluluktur. Kesintisiz bir web operasyonu için kayıt süresini takip etmek gerekir. 
  • Web projeniz internet üzerinden yayına hazırsa domain satın alarak sitenizi domaine yönlendirebilirsiniz. Bununla birlikte sitenizin hosting hizmetlerine de ihtiyacı olacaktır. 
  • Alan adı satın almak için tercih ettiğiniz firmanın hosting hizmetlerinden memnun olmayabilirsiniz. Bu durumda transfer işlemiyle alan adınızı ve hostinginizi başka bir firmaya transfer etmeniz mümkün. 
  • Kayıt dönemi içinde sadece 1 kereliğine siteniz için arama motoru kaydı oluşturmanız gerekli ve faydalıdır. Böylelikle arama motorları sitenize daha kolay erişim sağlar. 
  • Aktif dönemde alan adı kullanımı uluslararası ve ulusal mevzuat hükümlerine tabidir. Domain marka ihlali ve benzeri durumlarda ICANN veya yerel mahkeme kararıyla alan adı sahipliği haklarınızı kaybedebilirsiniz. 
  • Kullanım veya yatırım amacıyla tescil ettireceğiniz domainlerin seçiminde hukuk kuralları ve etik ilkeler doğrultusunda hareket etmeniz ileride mağduriyet yaşamanızı önler. 

Askı Dönemi 

Alan adı yaşam döngüsü içinde üçüncü aşamayı askı dönemi (on hold period) oluşturur. Bu aşama, alan adı tescil süresinin, yani aktif dönemin bitmesiyle başlar. Fakat tıpkı aktif dönemde olduğu gibi askı döneminde de alan adının başka bir kullanıcı veya kayıt firması tarafından tescili söz konusu değildir. 40 gün devam eden bu dönem alan adı sahibine kayıt yenilemesi için fırsat tanır. Domain sahibi askı dönemi içinde herhangi bir anda yenileme ücretini yatırarak alan adı kayıt yenilemesi yapma hakkına sahiptir. Bununla birlikte yenileme işlemini son güne bırakmamak gerekir. Herhangi bir nedenle süre aşımı gerçekleşirse alan adı rehin duruma düşer. 

Askı Dönemi Özellikleri 

  • Alan adının aktif döneminin sona ermesiyle başlar. Bu tarihten itibaren 40 günlük süreyi ifade eder. 
  • Bu süre zarfında whois sorgusu sırasında statü bölümünde “on hold” veya “askıda” ifadesi çıkar. 
  • Askı döneminde domain sahibinin alan adıyla ilgili hakları saklı kalır. Siteye erişimin yanı sıra mail kullanımı da devam eder. 
  • Domain tescil yenileme fiyatları kayıt firmasının sunduğu standart yenileme ücretine tabidir. Bunun dışında başka bir ödeme veya ceza söz konusu değildir. 
  • Yenileme ücretinin yatırılmasıyla birlikte askı dönemi sona erer. Böylelikle alan adı yaşam döngüsü içinde yeni bir aktif dönem başlar. Siteye erişimin yanı sıra domain uzantılı mail kullanımı da sorunsuz şekilde devam eder. 

Rehin Dönemi 

Alan adı yaşam döngüsü içinde dördüncü aşamayı rehin dönemi (redemption period) oluşturur. Nitekim alan adının askıda geçirdiği 40 günlük sürenin ardından yenileme işlemi gerçekleşmezse rehin dönemi başlar. 30 günlük bir süreyi kapsayan bu dönemde siteye ve domain uzantılı maillere erişim durur. Bu sorunu çözmek için yenileme ücretine ilaveten ceza bedelini de yatırmak gerekir. Bazı kaynaklarda bu süreç domain restore şeklinde ifade edilir. Süresi içinde restoresi gerçekleşmeyen domainler doğrudan silme aşamasına alınır. Domain sahibinin bu süreçte hak kaybı yaşamaması için ceza ve yenileme bedelini yatırması gerekir. 

Rehin Dönemi Özellikleri

  • Alan adının düşmesinden önceki son fırsattır. Bu fırsatı değerlendirememek domain üzerindeki tüm hakların kaybına yol açar. 
  • Alan adının rehin tutulmaya başlaması, askı dönemi içinde kayıt yenilemenin yapılmadığını gösterir. 
  • Rehin döneminde domain sahibi haklarını kaybetmemek için yenileme ücretinin yanı sıra ceza bedelini de yatırmak durumundadır. 
  • Alan adı yaşam periyodu içinde domain sahibi bu aşamada daha fazla maddi kayıp yaşar. Nitekim domain için kefaret bedeli domain yenileme bedelinden çok daha yüksektir. Böyle bir durumla karşılaşmamak için henüz askı aşamasına girmeden kayıt yenilemesi yapmak gerekir.
  • Ceza ve yenileme ücretinin yatırılmasıyla birlikte alan adı için yeni bir aktif dönem başlar. 

Silme Dönemi

Alan adı yaşam döngüsü içinde son aşamayı silme dönemi (pending delete period) oluşturur. Nitekim rehin döneminin ardından gelen 5 günlük süre silme dönemidir. Diğer süreçlere oranla en kısa süre de bu dönemdir. Fakat etkileri itibariyle önemi büyüktür. Çünkü alan adı için silme işlemi domain sahibinin tüm haklarını sıfırlar. Sitenin domainle iletişimi koptuğu gibi domain uzantılı maillere erişim imkanı da sona erer. Alan adının silinmesi sürecinde kayıt firması domaini silme sırasına alır. İşlemin gerçekleşmesinin ardından alan adı yaşam döngüsü sona erer. Böylelikle yeni tescil için başka bir imkan oluşur. 

Silme Dönemi Özellikleri 

  • Rehin döneminin dolmasıyla birlikte başlar ve 5 gün devam eder. 
  • Bu süreçte sorumluluk tescil firmasındadır. Silme işlemi gerçekleşinceye kadar domain üzerinde başka herhangi bir işlem yapılamaz. 
  • Silme döneminde alan adı sahibinin domaini geri alma hakkı yoktur. Ceza ve yenileme ücretini yatırarak domain üzerindeki haklarını geri alamaz. 
  • Silme işlemiyle birlikte alan adı kayıt bilgileri için silme gerçekleşir. Bu işlemde amaç, alan adını yeni bir kayıt için kullanıma hazır hale getirmektir. 
  • Böylelikle alan adı yeni kayıt tescil ile yeni bir kullanıma açılır. 

Alan Adınız İçin daha.net Güvencesi 

Alan adı yaşam döngüsü hakkında faydalı bilgiler paylaştığımız bu yazımızı küçük bir hatırlatmayla tamamlamak istiyoruz. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi alan adlarının yaşam döngüsünün temel aşamaları takip gerektiren işlerdir. Bu süreçte servis sağlayıcılar ile kullanıcılar arasında iletişimin güçlü olması gerekir. 2010 yılından bu yana domain, hosting ve sunucu hizmetleri alanında faaliyet gösteren daha.net’te bu süreçlerin takibine büyük özen gösteriyoruz. Kullanıcılarımızın hak kaybı ve mağduriyet yaşamamaları için gerekli hatırlatmaları zamanında yapıyoruz. Sağladığımız uygun fiyat avantajı ve ödeme kolaylığı da bize yönelik tercihlerinde etkili oluyor. Siz de henüz daha.net ailesine katılmadıysanız hemen şimdi katılabilirsiniz. Sitemizde domain satın alma, transfer, yenileme ve diğer tüm işlemleri kullanıcı dostu arayüzümüzle kolayca gerçekleştirebilirsiniz. 7/24 teknik danışmanlık desteğimiz sayesinde siteniz için kesintisiz ve yüksek kaliteli bir web deneyimine ulaşabilirsiniz.

Türkiye’de hosting artık daha.net! Bu içeriklere ve hizmetlerimize göz atmanızı tavsiye ederiz.

Bu yazıyı yararlı buldunuz mu ? 5