Aslında bugün kullandığımız “.com”, “.org” gibi çoğu insana anlamsız gelen alan adı uzantılarının anlamları var. Tabi uzantıları anlatmadan önce anlatılması gereken bir konu var, o da; alan adlarının yapısı. Bunu bir örnek üstünde incelememiz bize kolaylık sağlayacaktır. Öncelikle hemen belirtelim, daha.net 30′un üzerinde alan adı seçeneği sunuyor.

İçindekiler

Alan Adlarının Yapısı

Mesela Türkiye’den bir örnek: www.meb.gov.tr . Alan adlarında her nokta “.” bir ekin başladığını belirtir. Bu yüzden alan adlarını okumaya sondan başlanır. En son ekimiz “.tr”; bu bize alan adının Türkiye’den olduğunu gösteriyor ki burada son ek ile ilgili bilmeniz gereken şey bize alan adının hangi ülkeye ait olduğunu göstermesidir. Burda ABD (Amerika Birleşik Devletleri) bir istisnadır. ABD alan adlarında ek kullanmaz (örn: www.usa.gov , bu site Amerika Devleti’nin Resmi Web Portalıdır). Sonraki ekimize baktığımız zaman “.gov”u görüyoruz. Bu her ülkeye ait alan adında bulunan bir ektir ve genel bir anlamı vardır. Kendisi İngilizce devlet manasına gelen “Government” kelimesinin ilk üç harfinden oluşmaktadır ve alan adının devlete ait olduğunu gösterir. Son ekimiz ise (ki her zaman son olmayabilir) “meb”. Bu ek bize alan adının devlet sitelerinden meb’e ait olduğunu belirtir yani “Milli Eğitim Bakanlığı”. Tabi ekler 3 taneyle sınırlı değildir. Alt alan adları oluşturularak bu eklere ilave yapılabilir. Örneğin “www.meb.gov.tr“nin bir alt alan adı olan “sgm.meb.gov.tr” (Milli Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı). Ana alan adının yani “meb.gov.tr“nin başına gelen ekler genelde bizi bu alanda barınan alt birimlere yönlendirirler.

Genel Üst Seviye Alan Adı Uzantıları (gTLD-Generic Top Level Domains)

Yukarıda, alan adlarının yapısında, belirttiğimiz gibi sondan bir önceki ekimiz (ABD siteleri için hariç) genel alan adı uzantısıdır. Her ülkede aynıdır ve genelde sitenin hangi amaç için kurulduğunu belirtirler. Aslında bu genel alan adları da kendi içinde general, sponsored, infrastructure, deleted/retired, reserved, pseudo şeklinde ayrılır. Bu yazdığım kategoriler şu an hali hazırda kullanılan uzantılardır. Gerçi biz sadece general ve sponsored kategorisindeki uzantıları daha çok görüyoruz fakat diğerleri de mevcut. Bunların dışında bir de öneri halinde olanlar vardır. Onlar da locations (.berlin, .lyc, .paris), technical (.geo, .mail), language and nationally (.bzy, .cym), other (.kids, .shop, .music) gibi kategorilere ayrılır. Uzantı sisteminin biraz daha özgürleşmesini öngören bir yapıya sahiptirler. Biz hali hazırda kullanılan uzantıları kategorilerine göre sıralayacak olursak:

-General

.com uzantısı her ne kadar günümüzde her site türü için kullanılsa da aslında ticari siteler için üretilmiş bir alan adıdır. Kendisi İngilizcede “commercial” yani ticari kelimesinin ilk 3 harfinden oluşmaktadır.
.net uzantısı ağ anlamına gelen “network” kelimesinin ilk 3 harfidir. Ne kadar başlangıçta amacı internet omurgası işlevini üstlenen ağları göstermek olsa da bu anlamı kısa sürede unutulmuş her türlü amaç için kullanılabilen bir uzantı haline gelmiştir.
.org uzantısı organizasyonlar için kullanılır. İngilizce’de ki “organization” kelimesinin ilk 3 harfinden oluşmaktadır.
.biz uzantısı iş, ticaret anlamına gelen “business” kelimesinden türetilmiştir. Gereksiz bir bilgi olabilir ama yine de belirtelim. Logosunda slogan olarak “Nothing personal, just business” yazar yani “Kişisel değil, sadece iş”.
.info uzantısı bilgi anlamına gelen İngilizce “information” kelimesinin ilk 4 harfinden oluşmaktadır.
.pro uzantısı profesyonel anlamına gelen professional kelimesinin ilk 3 harfinden oluşmaktadır.
.name uzantısı gerçek isimler veya Nickler için oluşturulmuş bir uzantıdır.

-Sponsored

.edu uzantısı eğitim anlamına gelen İngilizce “education” kelimesinin ilk 3 harfinden oluşur. Sitenin eğitim kurumlarına ait olduğunu gösterir. Örneğin www.itu.edu.tr (İstanbul Teknik Üniversitesi web sitesi)
.gov uzantısı Türkçede manası devlet olan “government” kelimesinin ilk 3 harfinden oluşmaktadır. Sitenin ilgili ülkenin devlet kurumlarına ait olduğunu gösterir.
.mil uzantısı “military” kelimesinin ilk 3 harfinden oluşmaktadır. Alan adının askeri kurumlara ait olduğunu gösterir.
.int uzantısı İngilizce “international” kelimesinin ilk 3 harfinden oluşur. Uluslararası örgütler için oluşturulmuş bir uzantıdır.
.aero uzantısı İngilizce “aeronautics” kelimesinin ilk 4 harfinden oluşur. Havacılık ile ilgili alan adı uzantısıdır.
.asia uzantısı kendisinden de anlaşılabileceği gibi Asya kıtasıyla ilgilidir. Asya kıtasında kişisel, kurumsal, ve organizasyonlara ait web siteleri için oluşturulmuş bölgesel sayılabilecek bir alan adı uzantısıdır.
.cat uzantısı Catalan dili ve kültürü için oluşturulmuş bir uzantıdır.
.coop uzantısı kooperatif anlamına gelen cooperatives kelimesinden türetilmiştir.
.jobs uzantısı işler manasına gelir ve işverenlerin kariyer siteleri oluşturması için oluşturulmuş bir alan adıdır. Örnek olarak asda.jobs sitesine bakabilirsiniz…
.mobi uzantısı mobile kelimesinden türetilmiştir. Mobil aygıtlar ve uygulamaları için oluşturulmuş web siteleri içindir. Nokia, Motorola vb. gibi dünya mobil devleri tarafından desteklenmektedir.
.museum uzantısı müzeler için oluşturulmuş uzantıdır.
.tel uzantısı sadece kişisel veya kurumsal iletişim bilgileri içeren yani online kartvizit siteleri içindir.
.travel uzantısı kendisinden de anlaşılabileceği gibi seyahat ile ilgili web siteleri içindir.

-Infrastructure

.arpa uzantısı ters dns sorgulaması yapılabilecek yerleri gösterir.

-Deleted/retired

.nato uzantısı icann tarafından Nato örgütlerinin kullanması için üretilmiştir. Fakat Nato’nun uluslararası örgütler için oluşturulmuş.

.int uzantısı kullanmayı tercih etmesi sebebiyle uzun süredir kullanılmadığı için silinecekler kategorisine konulmuştur.

-Reserved ve Pseudo

Son iki kategoriden ilki olan reserved ; ayrılmış manasına gelir ve şu an icann’den kullanım için ayrılmış alan adlarının oluşturduğu kategoridir. Son kategorimiz pseudo ise normalde kullanılmayan fakat adreslerde teknik kullanımla için yer alabilen alan adlarının bulunduğu kategoridir.

Bu arada bölgesel alan adı uzantılarına geçmeden önce değinmek istediğimiz iki uzantı var; .tv ve .ws uzantıları. Bunlar her ne kadar internet kullanıcıları ve televizyon programcıları tarafından genelmiş gibi kullanılsalar da bunlar genel alan adı uzantısı değil bölgesel yani bir ülkeye ait alan adı uzantısıdır. “.tv” uzantısı Tuvalu, “.ws” ise West Samoa ülkelerinin uzantılarıdır. “.tv” televizyonu, “.ws” ise web site’ı anımsattığından genelmiş gibi kullanılmaktadırlar.

Ülke Kodu Üst Seviye Alan Adı Uzantıları (ccTLD – Country Code Top Level Domains)

Alan adlarının yapısında da belirttiğimiz gibi son ek domainin bir bölgeye ait olduğunu gösteren ekti. Amerika haricindeki nerdeyse(!) tüm ülke adresleri o ülkenin ISO3166-1 ülke kodu ile bitmektedir. Aslında biz “.com” uzantısını alırken her ne kadar genel bir uzantı olduğunu düşünerek alsak da aslında o Amerika bölgesine ait bir alan adına haline gelmektedir. Tabi bu sadece yapıda öyle, “.com” uzantısı aldığımız için tam anlamıyla Amerika’ya bağlı bir domain almış olmuyoruz. İnternet ilk önce Amerika’da başladığı için böyle bir uygulama var. Bu arada nerdeyse dememizin nedeni tam olarak her ülkenin uzantısının ISO3166-1 kodlarından alınmamış olması. Mesela İngiltere (United Kingdom)’nin ISO3166-1 kodlarına göre uzantısı “.gb” olmalıydı. Ama İngiltere’nin bölgesel uzantısı “.uk”dir. Bunun gibi birçok örnek de bulunmaktadır. Ülke kodu üst seviye alan adı uzantıları da aşağıdaki gibidir:

  • .ac Ascension Adası
  • .ad Andorra
  • .ae Birleşik Arap Emirlikleri
  • .aero hava taşımacılığı endüstrisi
  • .af Afganistan
  • .ag Antigua ve Barbuda
  • .ai Anguilla
  • .al Arnavutluk
  • .am Ermenistan
  • .an Hollanda Antilleri
  • .ao Angola
  • .aq Antarktika Antarktika Anlaşması na göre 60°G’in güneyindeki her şey için.
  • .ar Arjantin
  • .arpa Address ve Routing Parameter Area
  • .as Amerikan Samoası
  • .at Avusturya
  • .au Avustralya İçerir Ashmore ve Cartier Adaları ve Coral Sea Adaları
  • .aw Aruba
  • .az Azerbaycan
  • .ba Bosna-Hersek
  • .bb Barbados
  • .bd Bangladeş
  • .be Belçika
  • .bf Burkina Faso
  • .bg Bulgaristan
  • .bh Bahreyn
  • .bi Burundi
  • .biz business
  • .bj Benin
  • .bm Bermuda
  • .bn Brunei Darussalam
  • .bo Bolivya
  • .br Brezilya
  • .bs Bahamalar
  • .bt Bhutan
  • .bv Bouvet Adası Kullanımda değil
  • .bw Botswana
  • .by Beyaz Rusya
  • .bz Belize
  • .ca Kanada
  • .cc Cocos (Keeling) Adaları
  • .cd Kongo Demokratik Cumhuriyeti Önceki adıyla Zaire
  • .cf Orta Afrika Cumhuriyeti
  • .cg Kongo Cumhuriyeti
  • .ch İsviçre (Confoederatio Helvetica)
  • .ci Fildişi Sahili
  • .ck Cook Adaları
  • .cl Şili
  • .cm Kamerun
  • .cn Çin, anakara
  • .co Kolombiya
  • .com ticari
  • .coop cooperatives
  • .cr Costa Rika
  • .cu Küba
  • .cv Cape Verde
  • .cx Christmas Adası
  • .cy Kıbrıs
  • .cz Çek Cumhuriyeti
  • .de Almanya (Deutschland)
  • .dj Jibuti
  • .dk Danimarka
  • .dm Dominik
  • .do Dominik Cumhuriyeti
  • .dz Cezayir
  • .ec Ekvador
  • .edu eğitim
  • .ee Estonya
  • .eg Mısır
  • .er Eritre
  • .es İspanya (España)
  • .et Etiyopya
  • .eu Avrupa Birliği
  • .fi Finlandiya
  • .fj Fiji
  • .fk Falkland Adaları
  • .fm Micronezya
  • .fo Faroe Adaları
  • .fr Fransa
  • .ga Gabon
  • .gb Birleşik Krallık az kullanılır; ana uzantı .uk) dir.
  • .gd Grenada
  • .ge Gürcistan
  • .gf Fransız Guyanası
  • .gg Guernsey
  • .gh Gana
  • .gi Gibraltar
  • .gl Greenland
  • .gm Gambia
  • .gn Gine
  • .gov hükümet – government
  • .gp Guadeloupe
  • .gq Equator Ginesi
  • .gr Yunanistan
  • .gs Güney Georgia and Güney Sandwich Adaları
  • .gt Guatemala
  • .gu Guam
  • .gw Guinea-Bissau
  • .gy Guyana
  • .hk Hong Kong
  • .hm Heard Adası ve McDonald Adaları
  • .hn Honduras
  • .hr Hırvatistan (Hrvatska)
  • .ht Haiti
  • .hu Macaristan
  • .id Endonezya
  • .ie İrlanda
  • .il İsrail
  • .im Isle of Man
  • .in Hindistan
  • .info information
  • .int uluslararası örgütler
  • .io Hint Okyanusundaki İngiliz Toprakları
  • .iq Irak
  • .ir İran
  • .is İzlanda
  • .it İtalya
  • .je Jersey
  • .jm Jamaika
  • .jo Ürdün
  • .jp Japonya
  • .ke Kenya
  • .kg Kırgızistan
  • .kh Kamboçya (Khmer)
  • .ki Kiribati
  • .km Komor
  • .kn Saint Kitts ve Nevis
  • .ko Kosova
  • .kr Güney Kore Cumhuriyeti
  • .kw Kuveyt
  • .ky Cayman Adaları
  • .kz Kazakistan
  • .la Laos
  • .lb Lübnan
  • .lc Saint Lucia
  • .li Liechtenstein
  • .lk Sri Lanka
  • .lr Liberia
  • .ls Lesotho
  • .lt Litvanya
  • .lu Lüksemburg
  • .lv Letonya
  • .ly Libya
  • .ma Fas
  • .mc Monako
  • .md Moldova
  • .mg Madagaskar
  • .mh Marshall Adaları
  • .mil ABD askeri birimleri
  • .mk Makedonya
  • .ml Mali
  • .mm Myanmar
  • .mn Moğolistan
  • .mo Macau
  • .mp Kuzey Mariana Adaları
  • .mq Martinik
  • .mr Moritanya
  • .ms Montserrat
  • .mt Malta
  • .mu Mauritius
  • .museum müze
  • .mv Maldivler
  • .mw Malawi
  • .mx Meksika
  • .my Malezya
  • .mz Mozambik
  • .na Namibya
  • .name özel kişiler, ismen
  • .nc Yeni Kaledonya
  • .ne Nijer
  • .net network
  • .nf Norfolk Adası
  • .ng Nijerya
  • .ni Nikaragua
  • .nl Hollanda
  • .no Norveç
  • .np Nepal
  • .nr Nauru
  • .nu Niue
  • .nz Yeni Zelanda
  • .om Oman
  • .org kuruluş, örgüt
  • .pa Panama
  • .pe Peru
  • .pf Fransız Polonezyası Clipperton Adası dahil
  • .pg Papua Yeni Gine
  • .ph Filipinler
  • .pk Pakistan
  • .pl Polonya
  • .pm Saint-Pierre ve Miquelon
  • .pn Pitcairn Adaları
  • .pr Porto Riko
  • .pro professions
  • .ps Filistin örneğin, Batı Şeria ve Gaza
  • .pt Portekiz
  • .pw Palau
  • .py Paraguay
  • .qa Katar
  • .re Réunion
  • .ro Romanya
  • .ru Rusya
  • .rw Rwanda
  • .sa Suudi Arabistan
  • .sb Solomon Adaları
  • .sc Seyşeller
  • .sd Sudan
  • .se İsveç
  • .sg Singapur
  • .sh Saint Helena
  • .si Slovenya
  • .sj Svalbard ve Jan Mayen Adaları Kullanım dışı
  • .sk Slovakya
  • .sl Sierra Leone
  • .sm San Marino
  • .sn Senegal
  • .so Somali
  • .sr Surinam
  • .st São Tomé ve Príncipe
  • .su eski Sovyetler Birliği Hâlâ kullanımda
  • .sv El Salvador
  • .sy Suriye
  • .sz Svaziland
  • .tc Turks and Caicos Adaları
  • .td Çad
  • .tf Antartika’daki Fransız toprakları
  • .tg Togo
  • .th Tayland
  • .tj Tacikistan
  • .tk Tokelau
  • .tl Timor-Leste eski uzantı .tp hâlâ kullanımdadır.
  • .tm Türkmenistan
  • .tn Tunus
  • .to Tonga
  • .tp Doğu Timor ISO kodu TL’ye çevrilmiştir; .tl verilmiş olsa da .tp hâlâ kullanımdadır.
  • .tr Türkiye
  • .tt Trinidad ve Tobago
  • .tv Tuvalu
  • .tw Çin Halk Cumhuriyeti Tayvan
  • .tz Tanzanya
  • .ua Ukrayna
  • .ug Uganda
  • .uk Birleşik Krallık
  • .um United States Minor Outlying Islands
  • .us Amerika Birleşik Devletleri
  • .uy Uruguay
  • .uz Özbekistan
  • .va Vatikan
  • .vc Saint Vincent and the Grenadines
  • .ve Venezuella
  • .vg Birleşik Krallık Virgin Adaları
  • .vi Amerikan Virgin Adaları
  • .vn Vietnam
  • .vu Vanuatu
  • .wf Wallis ve Futuna
  • .ws Samoa Eski adı Batı Samoa
  • .ye Yemen
  • .yt Mayotte
  • .yu Yugoslavya Şimdi Sırbistan ve Karadağ; ISO kodu CS’ye çevrilmiştir; .cs is rezerve edilmiştir ancak henüz kullanılmamaktadır.
  • .za Güney Afrika (Zuid Afrika)
  • .zm Zambiya
  • .zw Zimbabwe

Türkiye’de hosting artık daha.net!

Bu yazıyı yararlı buldunuz mu ?