14.09.2022 tarihinde faaliyete başlayan TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışlarında yeni bir dönem başladı. Daha önce belge ibrazı gerektiren birçok satış, belgesiz yapılabilecek. Örneğin, artık belgesiz com.tr domain alabilmek mümkün. Türkiye için geçerli olan .com.tr domain uzantısı, yakın döneme kadar sadece belgeyle alınabiliyordu. Oysa TRABİS’in devreye girmesi bu süreçte önemli bir değişim yarattı. Sadece belgesiz com.tr uzantısı için değil, .net.tr ve .org.tr uzantılı alan adlarının tahsisi için de yeni bir dönem başladı. 14 Eylül’den bu yana tahsisler zaman açısından öncelikli başvuru sırasına göre gerçekleşmekte. Bu yazımızda, TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları hakkında ortaya çıkan değişimlerden kısaca bahsedeceğiz.

İçindekiler

İnternet Alan Adlarının Tahsisinde BTK

Önce biraz konunun arka planından bahsedelim. Ülkemizde .tr uzantılı alan adlarının yönetimi 1990 yılından bu yana ODTÜ bünyesinde hizmet veren Nic.TR tarafından sürdürülmekteydi. Dünya genelinde alan adı kayıtları için gerekli süreçleri ilerleten kuruluş ICANN’dır. Bu kuruluş tarafından yetkilendirilen Nic.TR, 1990 yılından itibaren .tr uzantılı alan adı satışı gerçekleştirmekteydi. 10.11.2008 tarihinde 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu ile bu konuda önemli bir değişiklik yapıldı. İnternet alan adlarının tahsisini yapacak kurum veya kuruluşların tespiti ve yönetimine ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na devredildi.

Bu yetki devrinin ardından Bakanlık, İnternet Alan Adları Yönetmeliği’nin hazırlıklarına başladı. 07.11.2010 tarihinde 27752 sayılı Resmî Gazete’de yayını gerçekleşen yeni yönetmelikte, BTK’ya özel bir görev verildi. Bundan böyle .tr uzantılı alan adlarının tahsisine ilişkin iş ve işlemleri yürütme yetkisi Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na ait olacaktı. 14.09.2022’de devreye giren TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları konusunda gerekli değişimler böylelikle sağlanmış oldu.

TRABİS (TR Ağ Bilgi Sistemi) Nedir?

Kısaca ifade etmek gerekirse TRABİS, BTK bünyesinde görev yapan özel bir ağ bilgi sistemidir. TRABİS’in tam açılımı TR Ağ Bilgi Sistemi şeklindedir. TRABİS’in ilk hazırlık çalışmaları .tr uzantılı alan adları yönetiminin ODTÜ’den BTK’ya geçişiyle başladı. Bu süreçte mevzuatla ilgili değişimler de gerçekleşti. İnternet Alan Adları Tebliği’nin yayınlanması bunlar içinde en önemlilerinden biriydi. Ayrıca İnternet Alan Adları Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması Tebliği yayınlandı. Belgeli tahsisi gerçekleşecek internet alan adlarına ilişkin usul ve esaslar netleşti. İnternet alan adı ücretlerinin belirlenmesine dair kurul kararı oluşturuldu. Tahsisi kısıtlı alan adlarına ilişkin usul ve esaslar da netleşti.

Bunların yanı sıra, TRABİS’in dünya standartlarında hizmet sunabilmesi için gerekli teknik geliştirmeler zaman içinde tamamlandı. Tüm sistemlerin güvenlik kontrolleri gerçekleşti. TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları konusunda yeni dönemin hazırlık çalışmaları BTK bünyesinde koordineli şekilde devam etti. 14.09.2022 tarihine geldiğimizde yeni sistem sorunsuz şekilde çalışmaya başladı.

Bu çerçevede TRABİS’in, .tr uzantılı alan adı sistemleri ve veritabanlarının yönetilmesi işlerinin tümünden sorumlu bir yapı haline geldiğini görüyoruz. Dolayısıyla TRABİS sadece .tr uzantılı alan adı satışları konusunda yetki sahibi değildir. Bu sistem satın almanın yanı sıra yenileme, yeniden satış, duraklatma ve feragat işlemlerinde de yetki belirlemesi içermekte. Sahip olduğunuz .tr uzantılı alan adınızı daha önce Nic.TR üzerinden satın almış olabilirsiniz. Artık bu konularda yetki TRABİS’e ait. Uyuşmazlıkların çözümü konusunda da aynı sistem devrede. Bu bakımdan TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları sektörde gerçekten de yepyeni bir sayfa açtı.

TRABİS ile Neler Değişti?

Uzun bir hazırlık döneminin ardından TRABİS, 14 Eylül’de devreye girdi. İlgili mevzuatta daha önce yürürlüğe girmemiş maddeler de TRABİS ile birlikte yürürlüğe girdi. Ortaya çıkan değişimleri kısaca ifade etmek gerekirse;

  • .com.tr, .net.tr, .org.tr uzantılı alan adlarının tahsisi artık “ilk gelen alır” ilkesine göre gerçekleşecek. Tahsislerde zaman açısından öncelikli başvuru sırası belirleyici olacak. Daha önce resmi belge gerektiren bu alan adı uzantılarının satışı artık belgesiz olarak gerçekleşecek. TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları konusunda bu değişim, en önemli değişim olarak kayıtlara geçti.
  • Alan adı uzantısı için belge ibrazı zorunluluğu .gov.tr, .edu.tr, .bel.tr, .k12.tr, .av.tr, .dr.tr, .pol.tr, .tsk.tr ve .kep.tr alan adlarıyla sınırlı olacak. Diğer uzantılar için belge ibrazı artık gerekmeyecek. Yani markanız ve ticari işletmeleriniz için belgesiz com.tr alan adı alabilmektesiniz.
  • isimsoyisim.com.tr şeklindeki alan adları için kimlik ibrazı gerekiyorken artık kimlik ibrazı şartı yok.
  • Bu değişimlerin bir sonucu olarak .tr uzantılı gerçek tahsis sayısının yakın dönemde hızla artacağını tahmin edebiliriz. Alan adı tahsisinin uygun olmaması durumunda ise ödeme tutarının iadesi gerçekleşecek.
  • .tr uzantılı alan adları uyuşmazlıkları için mahkemelere alternatif bir uyuşmazlık çözüm mekanizması oluştu. Böylelikle uyuşmazlıkların daha kısa sürede çözüme ulaşması mümkün.
  • Eski sistemde .tr uzantılı alan adı kullanıcısı yenileme yapmadığında 3 aylık süreçte kullanımı duruyordu. Bu süre içinde ödeme yapması durumunda kullanım hakkı devam ediyordu. Yeni sistemde ise 2 ay üst üste ödeme yapmayan kullanıcının hakları durduruluyor. Ödemenin gerçekleşmemesi durumunda alan adı tahsise çıkıyor. Ancak 1 ay boyunca yeni satın alım talebi gerçekleşmiyor.
  • Eski sistemde .tr alan adı kaydını yapanların bilgileri veritabanında kayıt altına alınmıyordu. TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları bu konuda da yeni bir düzenleme getirdi. Alan adı kaydını yapanların bilgileri TRABİS sisteminde artık kayıt altına alınıyor.
  • Eski sistemde .tr uzantılı alan adı kullanıcılarının alan adı satışı ve devri yasaktı. Oysa TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları konusunda üç yıl sonra bu tür işlemleri yapmak mümkün olacak.

Uyuşmazlıklarda Çözüm Mekanizması Nasıl İşleyecek?

TRABİS’in faaliyete başlamasıyla birlikte ülkemizde alan adı pazarının büyümesi konusunda önemli bir hamle gerçekleşmiş oldu. Üstelik ülke kodu uzantımızın küresel bir marka haline gelmesi de teminat altına alındı. Alan adı uyuşmazlıklarının çözüm süreçlerinin kolaylaşması da TRABİS’in getirdiği önemli bir yeniliktir.

Bu bağlamda uyuşmazlıklarda çözüm mekanizmasının nasıl işleyeceği de kamuoyunda merak uyandırmakta. Özellikle belgesiz com.tr alan adı alınabilmesi, tescilli markalar ile tescili olmayan markalar arasında yakın gelecekte ihtilaflara yol açacağına dair yaygın bir kanı hakim. Nitekim alan adı kaydında artık belge ibrazının gerekli olmaması, uyuşmazlıkların nasıl çözüleceğini merak konusu haline getiriyor. TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları bazı kullanıcıların zihninde soru işareti yaratıyor. Özellikle sistemin “ilk gelen alır” ilkesine göre çalışacak olması bu soru işaretlerini artırıyor. Ayrıca büyük ve popüler alan adları için dolandırıcılık riskleri bazı endişelere yol açıyor.

Bu gibi durumlar karşısında neler yapmak gerektiğini, İnternet Alan Adları Yönetmeliği’nin 6. bölümünde görmekteyiz. Yönetmelik kapsamında oluşturulan Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcıları (UÇHS’ler) bu tür sorunların çözümünde görev yapacak.

UÇHS’ye başvuru yapmak için;

  • İhtilaf konusu alan adının, sahip olunan ya da ticarette kullanılan marka, ticaret unvanı, işletme adı ya da diğer tanıtıcı işaretlerle benzer ya da aynı olması ve
  • Alan adını tahsis ettiren tarafın bu alan adı ile ilgili yasal bir hakkı ya da bağlantısının olmaması ve
  • Bu alan adının alan adı sahibi tarafından kötü niyetle tahsis ettirilmesi veya kullanılması gerekmektedir. (Madde 25)

Bu üç şartın oluştuğunu iddia eden şikayetçinin, uyuşmazlığın çözümü için UÇHS’lerden birine başvuru yapması mümkündür.

Belgesiz com.tr Nedir?

Belgesiz com.tr, her türde web sitelerinin alan adının sonunda ülke – konum uzantılarının hiçbir bir belge koşulu olmadan satın alınabilmesidir.

Şahıs şirketi belgesiz com.tr alabilir mi?

14 Eylül 2022 TRABİS’in devreye girmesinden önceki dönemde, şahıs şirketleri, ticaret sicilden ticari ünvan tescili yaptırmışlarsa, com.tr alan adı alabilmekteydi.

TRABİS dönemi ile birlikte, com.tr domain satın alabilmek için gerekli herhangi bir belge/evrak zorunluluğu artık bulunmamaktadır. Belgesiz com.tr alan adı satışlarında artık “ilk gelen alır” kuralı devrede.

Belgesiz com.tr Alan Adı Nasıl Satın Alınır?

daha.net üzerinden sorgulama yaparak Belgesiz com.tr satın almak için ön sipariş oluşturabilirsiniz. Bu siparişle birlikte alan adı revize işleminiz gerçekleşir. Tescil süreci başladığında ise revizeyi yapan kullanıcının adına ilgili alan adı tahsisi sonuçlanır. Bununla birlikte, ileride uyuşmazlık yaratacak alan adlarını satın almak için herhangi bir girişimde bulunmamanızı tavsiye ederiz. Uygunsuz kullanım konusunda UÇHS başvurusu sonucunda alan adınızın kullanım hakkını kaybetmeniz mümkündür. Bu konularda danışmanlık desteği isterseniz daha.net’in uzman kadrosu 7/24 yanınızda. Düşündüğünüz alan adlarını sorgulamak için ise Domain Sorgulama sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları konusunda ortaya çıkan değişimlerin sektörümüz için hayırlı olmasını diliyoruz.

Türkiye’de web hosting artık daha.net! Bu içeriklere ve hizmetlerimize göz atmanızı tavsiye ederiz.

Bu yazıyı yararlı buldunuz mu ? 4